دیتاسنتر ، فضایی است که شرایط محیطی آن بر اساس نیاز دستگاه ها و تجهیزات شبکه ای کنترل شده است. این اتاق باید الزامات استاندارد NFPA 75 (استاندارد ملی مقابله با حریق تجهیزات فناوری اطلاعات ، سرنام کلمات :National Fire Protection Association) را پوشش دهد.
اما در اینجا قصد داریم در مورد جنبه های مختلف طراحی یک دیتاسنتر بحث کنیم.
مثلا دما و رطوبت اتاق ، استحکام کف اتاق از لحاظ این که قادر به تحمل چه وزنی میباشد؟ ، نور و روشنایی اتاق ، برق ، سیستم هوا ساز و اعلام و اطفاء حریق.
در این بحث به بررسی این عوامل خواهیم پرداخت:
وقتی مکان ساخت دیتاسنتر را انتخاب میکنیم باید به یک سری پارامتر هایی توجه ویژه نماییم. مثل این که مکان نباید در جایی از ساختمان قرار گرفته باشد که توسط اجزای اصلی و غیر قابل جابه جایی ساختمان مثل آسانسور و دیوارهای اصلی محدود شده باشد.
دسترسی پذیری اتاق برای ورود تجهیزات بزرگ به مرکز داده باید لحاظ گردد.
مکان مورد نظر باید به دور از موارد زیر باشد:
· منابع الکترومغناطیس
· منابع نویز
· ترانسفورماتور
· موتور و ژنراتور
· تجهیزات X-ray
· تجهیزات رادیویی و فرستنده رادار
· و دستگاه جوش القایی (قوس الکتریکی)
دیتاسنتر نباید دارای پنجره به خارج باشد زیرا باعث کاهش امنیت و نیز افزایش دما میگردد.
درب های دیتاسنتر باید فقط بر روی افراد مجاز باز شود برای این منظور از سیستم های کنترل تردد استفاده میگردد. این سیستم ها پارامتر های مختلفی را برای شناسایی افراد مجاز در نظر میگیرند مثلا برخی از آنها کارتی بوده و با بارکد کار میکنند ، برخی RFID بوده و برخی از آنها نیز با پارامترهای بیولوژیک مثل اثر انگشت و اسکن عنبیه چشم کار میکنند.
به هر حال شما باید با توجه به بودجه و نیز میزان امنیت مورد نیاز خود از این سیستم ها استفاده نمایید. بهترین سیستم سیستمی است که بیش از یک پارامتر را ارزیابی نماید. مثلا اثر انگشت به همراه رمز ورود یا اسکن چهره و تن صدا.
سایز
اندازه ی دیتاسنتر باید به مقدار کافی بزرگ باشد که بتواند همه ی تجهیزات پیش بینی شده ی فعلی را درون خود جای دهد. اندازه ی تجهیزات را میتوانید از فروشنده ، پیش از ارسال محموله به طور دقیق دریافت کنید. همچنین فضا باید به قدری باشد که طرح های توسعه ای آینده ی شما را پوشش دهد.
دیتاسنتر نیاز به فضایی تحت عنوان انبار دارد تا در آن قطعات یدکی و لوازم مصرفی ذخیره شود.
تجهیزات نو داخل کارتن ، فیلترهای هوا ساز ، تایل های کف کاذب اضافی ، کابل های اضافی ، تجهیزات یدکی ، رسانه های ذخیره سازی یدکی و کاغذ های ذخیره از اقلامی هستند که میتوانند خارج از دیتاسنتر و در این نگهداری شوند.
همچنین دیتاسنتر باید دارای بخشی برای بازکردن بسته بندی تجهیزات (Unpacking Room) و آماده سازی و تست تجهیزات باشد. یکی از خاصیت هایی که این کار دارد ، کاهش چشمگیر ورود گرد و غبار به علت باز کردن تجهیزات در خارج از اتاق کامپیوتر است.
فضای دیتاسنتر فقط فضای رک ها و تجهیزات شبکه نیست. شما باید توجه داشته باشید برای سیستم های اعلام و اطفاء حریق ، تابلوهای برق و هواساز نیز باید فضای کافی در نظر بگیرید.
اگر شما در حال طراحی یک مرکز داده جدید برای انتقال تجهیزات از دیتاسنتر قدیمی هستید باید یک نقشه پلن از سایت جدید طراحی کنید و تجهیزات موجود را در آن جانمایی نمایید. سپس با نگاهی به طرح های توسعه آینده فضا مورد نیاز در دیتاسنتر را تخمین بزنید. نقشه باید به گونه ای باشد که تمام تجهیزات و تمام رک ها به صورت کامل پر شده باشد.
هر تغییر تکنولوژی که باعث تغییر سایز فضای مورد نیاز میشود را باید در نظر داشته باشید.
همچنین فضایی برای تجهیزات توزیع برق و هوا ساز نیز در نظر بگیرید.
معمولا در کنار مرکز داده یک مرکز عملیات و یک اتاق پرینتر نیز درنظر گرفته میشود.
اتاق پرینتر باید خارج از اتاق کامپیوتر باشد و یک سیستم تهویه مجزا از اتاق کامپیوتر داشته باشد زیرا پرینتر ها غبار کاغذ و تونر تولید میکنند و این ضررات برای تجهیزات اتاق کامپیوتر بسیار مضر هستند.
استاندارد NFPA 75 توصیه میکند که یک اتاق مجزا نیز برای رسانه های ذخیره سازی نظیر Tape ها داشته باشید زیرا نوار ها دارای بخارات سمی و خطرناک میباشند.
ایجاد اتاق های مجزا برای سیستم های اعلام و اطفا حریق ، هوا ساز و برق باعث میشود که ورود افراد تعمیرکار به اتاق کامپیوتر برای سرویس دوره ای تجهیزات به مراتب کمتر شود و امنیت بالاتری داشته باشیم.
تجهیزات کنترل برق نظیر تابلو برق ها ، UPS تا kVA 100 میتوانند در اتاق کامپیوتر نصب شوند.
اما باطری های اسیدی ، UPS بالاتر از kVA 100 و هر UPS ی که دارای باطری تر باشد باید در فضایی مستقل مستقر گردد.
هرگونه تجهیزات و وسایل نامربوط به اتاق کامپیوتر باید از اتاق حذف شود. مثلا لوله آب ، فاضلاب ، لوله های فن کوئل ، لوله هوای فشرده و لوله گاز
در صورتی که هریک از این تاسیسات در اتاق وجود دارد یا از آن عبور کرده است باید به نحو مقتضی تغییر مسیر داده شود تا مزاحمتی برای اتاق ایجاد ننماید.
حد اقل ارتفاع سقف دیتاسنتر باید 2.6 متر باشد. این ارتفاع از بالای کف کاذب تا زیر پایین ترین عنصر نصب شده زیر سقف کاذب ( مثل دوربین ، نازل های آتش نشانی و یا تجهیزات نور ) محاسبه میشود.
اگر قرار است تجهیزات خنک کننده یا رک با ارتفاع بالاتر از 2.13 متر به دیتاسنتر وارد نمایید باید دستور اجرای سقف به همان میزان بلندتر از حد استاندارد را بدهید.
حد اقل باید 46 سانتی متر فضای خالی بالای رک تا نازل های آتش نشانی داشته باشیم.
کف ، دیوارها و سقف دیتاسنتر باید به گونه ای پوشش داده شود که ورود گرد و غبار به مرکز داده را به حداقل برسانیم. از رنگ هایی استفاده کنید که به روشنایی مرکز داده کمک نماید.
حداقل میزان روشنایی مجاز در دیتاسنتر ، 500 لوکس در سطح افقی و 200 لوکس در سطح عمودی و در ارتفاع یک متری از سطح کف کاذب در بین راهرو ها باشد.
همه ی لامپ های روشنایی دیتاسنتر نباید از تابلو برق یکسان تغذیه شوند و یا از برق تجهیزات استفاده نمایند.
استفاده از کلید های دیمر دار در مرکز داده مجاز نیست.
پیش بینی چراغ های اضطراری و علامت گذاری به صورت شبرنگ به سمت خروجی های اضطراری ضروری است.
درب های دیتاسنتر باید حداقل دارای 1 متر عرض و 2.13 متر ارتفاع و بدونه پاشنه باشد. لولای درب باید به سمت خارج باز شود یا درب به صورت کشویی باشد. درب میتواند دو لنگه و بدون ستون مرکزی باشد تا برای ورود تجهیزات بزرگ داخل مرکز داده مانعی وجود نداشته باشد.
ظرفیت کف دیتاسنتر باید برای تحمل وزن بار متمرکز و توزیع شده ی تجهیزات نصب شده کافی باشد. حداقل قدرت تحمل بار توزیع شده باید kPA 7.2 باشد و توصیه شده است که این میزان را 12 در نظر بگیریم.
همچنین کف باید دارای حداقل قدرت تحمل kPA 1.2 بار آویزان از زیر آن (مثل نصب لدر و سینی و ... ) را نیز داشته باشد.
که برای این این نیز عدد kPA 2.4 توصیه گردیده است.
برای آشنا شدن با روش اندازه گیری تحمل بار کف میتوانید به Telcordia specification GR-63-CORE رجوع کنید.
ساختمانی که در آن دیتاسنتر بنا میگردد باید مقاوم در برابر زلزله بوده و دستور العمل های آئین نامه مقابله با زلزله در آن لحاظ شده باشد. زمانی که قصد سرمایه گذاری عظیمی برای احداث یک دیتاسنتر دارید ، نگاه کنید سرمایه خود را بر روی کجا خرج مینمایید. حتما بر روی این مسائل حساسیت خاصی داشته باشید. مثلا شهری که سابقه ی چندین زلزله در مدت کوتاهی داشته است نباید گزینه ی اول شما برای احداث دیتاسنتر و سرمایه گذاری باشد.
استحکامات ساختمان باید به شما این اطمینان را بدهد که در صورت وقوع زلزله آسیب جدی به تاسیسات شما وارد نمیشود. بنابراین گاهی اوقات ساخت یک ساختمان بر اساس آیین نامه ارزان تر در می آید تا این که دیتاسنتر را در یک ساختمان موجود اما نا ایمن بنا کنید. رجوع كنيد به Telcordia specification GR-63-CORE
آلاینده ها
اتاق کامپیوتر باید از وجود انواع آلاینده ها مطابق استاندارد ANSI/TIA-569-B باشد.
دستگاه هوا ساز باید قادر باشد 24 ساعت شبانه روز در 365 روز سال به اتاق کامپیوتر سرویس دهی نماید.
سیستم هوا ساز دیتاسنتر باید توسط ژنراتور مخصوص پشتیبانی گردد. اگر دیتاسنتر ژنراتور اختصاصی ندارد باید از ژنراتور ساختمان به عنوان پشتیبان سیستم خنک کننده ی اتاق کامپیوتر استفاده نمایید.
دما و رطوبت دیتاسنتر میبایست دائما در حال کنترل شدن باشد. دما و رطوبت مطلوب برای اتاق کامپیوتر به شرح زیر است:
دمای خشک : 20 تا 25 درجه سانتی گراد
حداکثر دمای نقطه شبنم : 21 درجه سانتی گراد
رطوبت نسبی : 40% تا 55%
حداکثر تغییرات دما در یک ساعت: 5 درجه سانتی گراد
تعریف دمای خشک (DBT) : درجه حرارتی است که ما با یک دماسنج استاندارد اندازه گیری می کنیم بطوری که هیچ گونه آبی و رطوبتی بر روی سطح آن نباشد. بطور معمول وقتی مردم درجه حرارت هوا را می گویند در حقیقت به Dry-Bulb اشاره میکنند. چندین مقیاس اندازه گیری بطور معمول برای این دما استفاده می شود، در سیستم Inch-Pound در اتمسفر استاندارد نقطه انجماد آب بر مبنای درجه حرارت فارنهایت 32 درجه می باشد و همچنین درجه حرارت نقطه جوش آب برابر با 212 درجه میباشد. در سیستم بین المللی SI در اتمسفر استاندارد نقطه انجماد آب بر مبنای درجه حرارت سیلیسیوس 0 درجه می باشد و همچنین درجه حرارت نقطه جوش آب برابر با 100 درجه می باشد.
تعریف دمای نقطه شبنم Dew Point : نشان دهنده ی دمایی است که آب موجود در هوای مرزوب شروع به تقطیر می کند. وقتی هوا سرد می شود، رطوبت نسبی افزایش پیدا می کند تا زمانی که به اشباع برسد و تقطیر صورت گیرد. در واقع تقطیر بر روی سطحی صورت می گیرد که دمایش پایین تر از دمای نقطه شبنم باشد.
دستگاه رطوبت ساز یا خشک کن هوا بستگی به موقعیت جغرافیایی دیتاسنتر باید در کنار هوا ساز پیشبینی شود. مثلا در بندرعباس نیاز به خشک کن و در اصفهان یا یزد نیاز به رطوبت ساز برای سیستم تهویه داریم. در اکثر هواساز ها این سیستم پیشبینی گردیده است و این قابلیت وجود دارد که به صورت خودکار رطوبت به میزان قابل قبول در استاندارد تنظیم گردد.
اندازه گیری دمای محیط زمانی باید انجام شود که تمامی تجهیزات نصب شده در مرکز داده عملیاتی باشند.
اندازه گیری دما از فاصله ی 1.5 متری از سطح کف و در هر 3 تا 6 متر ، در وسط راهروی سرد اتاق کامپیوتر انجام میگیرد.
اندازه گیری دما حتما باید در نقاط مختلف اتاق در جایی که منفذ هوا وجود دارد انجام گیرد.
لرزش
دستگاه هواساز یک دستگاه مکانیکی بوده و ممکن است لرزش هایی را نیز داشته باشد. لرزش در اتاق میتواند تاثیرات مخربی داشته باشد و در نهایت به قطعی سرویس ها منتهی گردد. ساده ترین مثال میتواند این باشد که لرزش ممتد میتواند باعث شل شدن اتصالات گردد و در نتیجه میتواند قطعی و خرابی به همراه داشته باشد.
برای جلوگیری از این اتفاق میتوانیم از پایه ها و تجهیزات لرزه گیر برای این دستگاه ها استفاده نمود که حداقل انتقال لرزه را داشته باشد.
برق
برای تامین برق تجهیزات در دیتاسنتر باید از منابع جداگانه و کابل کشی جداگانه استفاده گردد.
پریزهای 20A برای تامین برق تجهیزات و ابزارهای برقی در اتاق کامپیوتر باید پیشبینی شود.
از پریزهای رک ها برای استفاده ی ابزار برقی نظیر دریل و جاروبرقی نباید استفاده کرد.
پریزهای اتاق نباید از یک پانل یا از یک فاز مشترک با تجهیزات شبکه و سرورها استفاده کند.
فاصله ی پریزهای اتاق باید 3.65 متر یا کمتر (در صورت لزوم) از یکدیگر بر روی دیوار باشد.
تابلو برق های دیتاسنتر باید توسط ژنراتور اتاق پشتیبانی شوند.
ژنراتور باید بر اساس میزان حداکثر بار انتخاب گردد.
ژنراتورهای اتاق کامپیوتر اغلب با نشان "Computer Grade" عرضه میگردند.
اگر دیتاسنتر دارای ژنراتور اختصاصی نمی باشد ، تابلو برق های آن باید به ژنراتور ساختمان متصل گردد.
این ژنراتور باید قابلیت پوشش کامل بار تجهیزات را داشته باشد.
دیتاسنتر باید دارای سیستم ارت بر مبنای استاندارد ANSI/TIA/EIA-J-STD-607-A. باشد.
سیستم اعلام و اطفاء حریق و نیز استفاده از خاموش کننده های دستی باید مطابق با استاندارد NFPA-75 باشد .
